Azərbaycanşünaslıq Mühazirələri

Abstract

Azərbaycan universitetlərində azərbaycanşünaslıq fənninin tədrisinin artıq müəyyən təcrübəsi olsa da, elmi-metodiki baxımdan əsaslandırılmış az-çox ümumi bir proqramın mövcudluğu barədə danışmaq çətindir. Bu, ondan irəli gəlir ki, azərbaycanşünaslıq, bir fənn olaraq, öz yerini etnosşünaslıqla ölkəşünaslıq arasında axtarır. Və tədris təcrübəsində gah etnosşünaslığa, gah da ölkəşünaslığa üstünlük verilir. Birinci halda etnosun (xalqın, millətin) təşəkkülü, onun əsas əlamətlərinin (dil, ədəbiyyat, incəsənət, ümumən etnik-mədəni sistemin) formalaşması, xalqı xalq edən dəyərlərin mənzərəsi diqqət mərkəzinə çəkilir; ikinci halda isə ölkənin (coğrafiyanın) etnoqrafik özünəməxsusluqları, rəngarənglikləri ön plana keçir. ADA Universitetində deyilmiş bu mühazirələrdə azərbaycanşünaslıq, prinsip etibarilə, etnosşünaslıq mövqeyindən araşdırılmışdır. Lakin Universitet rəhbərliyinin (rektor, Prof. Dr. Hafiz Paşayevin) məsləhəti ilə belə qərara gəlinmişdir ki, sözün geniş mənasında mənbə (obyekt) kimi bədii ədəbiyyat materialına istinad edilsin. Odur ki, hər bir mühazirə Azərbaycan xalqının ədəbiyyatı tarixinin bütöv bir dövrünə həsr olunmaqla, həmin dövrdə qazanılmış etnik (milli) mənəvi-ideoloji dəyərlərin sferasını, hüdudlarını müəyyənləşdirir. Ədəbiyyat isə xalqın ictimai həyatı ilə bilavasitə bağlı olduğundan, təbii ki, mühazirəçi çox tez tez cəmiyyətin ədəbiyyatdakı obrazını da müzakirə predmetinə çevirməyə ehtiyac duyur. Mühazirələrdə azərbaycançılıq (ideologiya!) ilə azərbaycanşünaslığın (elmin!) qarşılıqlı (metodoloji!) əlaqədə təqdiminə cəhd göstərilmişdir.