Bakı Şəhərində Yol Hərəkətinin Təşkili Və Tıxac Problemi

Abstract

Araşdırmamızın obyekti olan mövzuya giriş edərkən yəqin ki, əvvəlcə ‘‘Yol hərəkətinin təşkili nədir?” sualına cavab verməli, yol hərəkətinin təşkilinin tərifini verməliyik. Beləliklə, yol hərəkətinin təşkil edilməsi - nəqliyyat vasitələrinin və ya piyadaların təhlükəsizliyini, fasiləsiz və rahat hərəkətini, optimal sürətini təmin etmək məqsədilə küçə-yol şəbəkəsində həyata keçirilən və yol hərəkətinin ayrılmaz hissəsi olan mühəndisi və təşkilati tədbirlər sistemidir. Yol hərəkətinin qeyri-düzgün təşkili dedikdə, buraya işıqfor dirəklərinin, yol nişanlarının düzgün quraşdırılmamasından tutmuş yolların doğru işarələnməməsinə qədər bütün problemlər aid edilməlidir. Çünki bunlara əməl edilmədikdə nəticə eyni olur: yol hərəkəti düzgün təşkil olunmur və insanlar da bundan əziyyət çəkir. Bir qayda olaraq, bu hallar küçələr qəbul olunmuş modellər prinsipinə uyğun yox, “necə gəldi” layihələndirildikdə baş verir. Dünyanın əhalisi çox olan böyük şəhərlərində yol hərəkətinin təşkili sahəsində qarşıya çıxan əsas problemlərdən biri tıxac məsələsidir. Ümumilikdə isə nəqliyyat sıxlığı şəhər yerlərində hərəkətliliyi və həyat keyfiyyətini yaxşılaşdırmaq üçün çoxşaxəli yanaşma tələb edən mürəkkəb və inkişaf edən problem olaraq qalır ki, bu da özündə infrastrukturun inkişafını, siyasət dəyişikliklərini və texnoloji irəliləyişləri birləşdirir. Bu yerdə qlobal nəqliyyat sıxlığı ilə bağlı bəzi əsas məqamları qeyd etmək istərdik: • Urbanizasiya: Şəhərlərin ərazi və əhali baxımından sürətli artımı avtomobil sahibliyinin çoxalmasına və yol sahəsinə tələbatın yüksəlməsinə gətirib çıxarır ki, bu da əksər hallarda nəqliyyat infrastrukturunun inkişafını üstələyir. • İqtisadi inkişaf: İqtisadiyyatlar böyüdükcə avtomobil sahibliyi artır və bu da yolda daha çox avtomobilin olmasına gətirib çıxarır. • Qeyri-adekvat ictimai nəqliyyat: İctimai nəqliyyatın məhdud və ya etibarsız olduğu şəhərlərdə insanlar daha çox şəxsi avtomobillərdən istifadə edirlər ki, bu da sıxlığa səbəb olur. • Zəif yol dizaynı və infrastruktur: Qeyri-adekvat yol şəbəkələri, düzgün təşkil olunmayan nəqliyyat idarəçiliyi və yolun genişləndirilməsi üçün yetərsiz ərazi tıxacları daha da gücləndirə bilər. • Qəzalar və yol işləri: Yol-nəqliyyat hadisələri və tikinti yolun tutumunu müvəqqəti olaraq azaldar və bu da darboğazlıqlara səbəb olar.

• İqtisadi xərclər: Tıxaclar milyardlarla dollar dəyərində məhsuldarlığın itirilməsinə, yanacaq sərfiyyatının artmasına və mallar üçün daha yüksək nəqliyyat xərclərinin çəkilməsinə səbəb olur. • Ətraf mühitə təsir: Nəqliyyat vasitələrinin uzun müddət boşuna işləməsi nəticəsində tıxaclar havanın daha çox çirklənməsinə və istixana qazı effektinin artmasına səbəb olur. • Sağlamlıq və həyat keyfiyyəti: Avtomobil emissiyaları adlanan işlənmiş zəhərli qazlara uzun müddət məruz qalma tənəffüsdə problemlər yaradar, eyni zamanda, uzun gediş-gəlişlər psixi sağlamlığa və iş-həyat balansına mənfi təsir göstərə bilər.